Mart 2025 – Rekabet Kurulu (“Kurul”) Şubat ayında yerinde incelemelerin engellenmesi ve soruşturmalarla ilgili rekor para cezalarına imza attı. Bununla birlikte 2024 yılı sonlarında yürürlüğe giren yeni ceza yönetmeliğine ilişkin kapsamlı bir kılavuz yayınlayarak yönetmeliğin beraberinde getirdiği soru işaretlerine açıklık getirmeye çalıştı. Kılavuz, yeni ceza politikasının potansiyel etkilerine ilişkin teşebbüslere ve uygulayıcılara yol gösterici açıklamalar getirdi. KST Rekabet Gündemi’nin bu ayki sayısında, Kurul’un Şubat ayında yayımladığı önemli kararları derledik.
Yeni Ceza Yönetmeliğine İlişkin Kılavuz Yayımlandı
Rekabet Kurumu; Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Kararlar ile Hâkim Durumun Kötüye Kullanılması Halinde Verilecek İdari Para Cezalarına İlişkin Kılavuz’unu yayımladı. Kılavuzun beraberinde getirdiği konuları bir önceki yazımızda ele almıştık.
Kurul Kararlarından Öne Çıkanlar
1. Elektrikli Araç Şarj Hizmetlerinde Münhasırlık Uygulamalarına Ceza
Kurul, İzmir-İstanbul otoyolunda bulunan elektrikli araç şarj hizmeti pazarındaki münhasırlık uygulamalarına ilişkin yürüttüğü soruşturmayı tamamlayarak elektrikli araç şarj istasyonu işletmecisi ZES ve otoyol hizmet tesisi işletmecisi Oksijen ile uzlaştı. ZES ve Oksijen, ZES’e Oksijen istasyonlarında münhasırlık tanınmasının rekabeti sınırlayıcı olduğunu kabul etti. Uzlaşma sonucunda ZES’e 1.7 milyon TL’yi, Oksijen’e ise 6 milyon TL’yi aşkın idari para cezası uygulandı.
Ayrıca Oksijen, diğer elektrikli araç şarj hizmeti sağlayıcılarına yönelik ayrımcı uygulamalarda bulunarak hâkim durumunu kötüye kullandığına ilişkin endişeleri gidermek adına Kurul’a birtakım taahhütler sundu. Kurul’un kabul ettiği taahhüt paketinin içeriği şöyle:
- Münhasırlığın Kaldırılması: Oksijen, İstanbul-İzmir Otoyolu üzerinde herhangi bir elektrikli araç şarj hizmeti sağlayıcısı ile münhasır sözleşme imzalamayacak.
- Ayrımcılık Yapılmaması: Oksijen, akdedilecek sözleşmelerde yer alan proje giriş bedeli, depozito, gelir paylaşım oranı, genel gider payı gibi hususlarda teşebbüsler arasında ayrımcılığa yol açabilecek uygulamalarda bulunmayacak.
- Sözleşmelerin Uyumlu Hale Getirilmesi: Oksijen, halihazırda mevcut sözleşmelerini bu şartlara uyumlu hale getirecek.
2. Kurul’dan Yerinde İncelemenin Engellenmesine Sıfır Tolerans: BİM’e Uygulanan Rekor Ceza ve Diğer Önemli Yerinde İncelemenin Engellenmesi Kararlarından Öne Çıkanlar
Kurul, 19 Şubat 2025 tarihinde Türkiye’nin en büyük indirim market zinciri BİM’e yerinde incelemeyi engelleme gerekçesiyle yaklaşık 1,3 milyar TL tutarında rekor idari para cezası uyguladığını duyurdu. Kurul’un açıklamasına göre BİM genel merkezinde başlatılan yerinde inceleme sırasında bir BİM yöneticisi veri silerek incelemeyi engellemeye çalıştı.
BİM’e uygulanan cezanın yanı sıra Kurul, yerinde incelemenin engellenmesine ilişkin beş[1] gerekçeli karar yayımladı. Bu kararlardan üç tanesi farklı açılardan önem arz ediyor:
- Tutarsız Bilgi Verme:[2] Kararların ilkinde, teşebbüs çalışanının yerinde inceleme esnasında mobil cihazıyla ilgili olarak uzmanlara verdiği tutarsız bilgilerin yerinde incelemenin engellemesi teşkil ettiği belirtiliyor.
- Bireysel Ceza Yaklaşımı:[3] Diğer bir kararda ise teşebbüs birliğinde gerçekleşen yerinde incelemenin, birlik üyelerinden birinin sahibinin şahsi telefonunu inceletmemesi nedeniyle engellenmesi dolayısıyla birliğe uygulanan cezanın idare mahkemesi tarafından iptal edilmesi üzerine yeni bir karar verildiği görülüyor. İptal gerekçesi olarak teşebbüs birliğinin söz konusu telefon ile bir ilgisinin olmadığını ve söz konusu telefonun incelenmesinin sağlanması için mevzuatta birliğe yüklenmiş bir yükümlülüğün de bulunmadığını gösteren mahkeme kararı üzerine Kurul, bu kez doğrudan, yerinde incelemenin engellenmesine neden olan üye teşebbüse ceza uyguluyor.
- Ekonomik Bütünlük Değerlendirmesi:[4] Bir başka karar ise Kurul’un yerinde incelemenin engellenmesi nedeniyle ceza uygularken tek ekonomik bütünlük doktrinini uygulayabileceğini gösteriyor. Biota’da gerçekleştirilen yerinde incelemenin engellenmesinin ardından Kurul; Biota, Derma-Cos İlaç ve Derma-Cos Kozmetik’in aynı kişi tarafından kontrol edildiğini, organizasyon şemaları ve yönetim kadrolarının aynı olduğunu ve aynı yönetim binasını kullandığını belirterek geçmiş kararlarıyla tutarlı şekilde bunların tek bir ekonomik bütünlük oluşturduğunu belirterek ceza miktarını konsolide ciroları üzerinden belirliyor.
3. Alışılmadık Taahhüt: Obilet’ten Kaynak Kodu Paylaşımı
Geçtiğimiz yıl Obilet’in, çevrim içi bilet satış platformu Biletall’ı devralması işlemine izin verilmişti. Obilet’in Biletall’ı devralmasına ilişkin olarak yürütülen nihai incelemenin gerekçesi ise Şubat ayında yayımlandı. İşleme verilen izin kararının gerekçesinde, dijital ekonomi birleşme ve devralma işlemlerinde benzer potansiyel çözümlerin önünü açan birtakım taahhütlere dikkat çekiliyor.[5]
Türkiye’nin en büyük çevrim içi otobüs bileti satış platformu Obilet, başta Biletall’ın biletleme yazılımının kaynak kodlarının kamuyla paylaşılması olmak üzere bir dizi taahhüt sonucunda Biletall’ı devralma işlemine izin alabildi. Kurul’un yerleşik içtihatlarından ayrışan bu alışılmadık tedbir, rekabeti artırmayı ve pazara giriş engellerinin azaltılmasını amaçlıyor. Obilet’in taahhütleri arasında aşağıdakiler önem arz ediyor:
- Biletall’ın kullandığı biletleme yazılımının faaliyetlerine devralmadan sonraki üç yıl içerisinde son verilecek.
- Biletleme yazılımının kaynak kodu kopyalanabilir ve üzerinde değişiklik yapılabilir bir formatta kamuya açık şekilde paylaşılacak.
Kurul, biletleme yazılımlarının karmaşık yapısını ve yazılım geliştirme için gereken asgari iki yıllık süreyi göz önünde bulundurarak bu tedbirler ile rakiplerin veya biletleme yazılımı hizmeti sunmak isteyenlerin pazara girişini kolaylaştırmayı amaçladığını belirtiyor.
4. Sahibinden’in Veri Birleştirme Politikasına Kırmızı Işık!
Kurul’un, Türkiye’nin en büyük çevrim içi araç satış platformu Sahibinden’in veri birleştirme politikalarına ilişkin endişeler kapsamında verdiği geçici tedbir kararının gerekçesi yayımlandı.[6] Kurul, Sahibinden’in listeleme hizmetleri kapsamında üyelerinden elde ettiği kullanıcı verilerini Otobid isimli ikinci el araç satış platformu ile birleştirmesini rekabetin ihlal edildiği yönünde ciddi bir bulgu olarak değerlendirdi. Kararda özellikle Sahibinden’in sahip olduğu kullanıcı verilerini ikinci el araç satış platformunda kullanmasının pazara giriş engelleri yaratabileceği, Sahibinden’in pazardaki mevcut hâkim durumunu güçlendirmesine hizmet edeceği ve tüketicilerin özgür tercih yapmasının da engellenebileceği gibi endişeler belirtiliyor. Bu kapsamda Sahibinden’e uygulanan tedbirler aşağıdaki şöyle sıralanabilir:
- Sahibinden’in ana sayfasının Otobid hizmetine ilişkin gösterimlerin ilan verme seçeneğinin önüne geçmeyecek şekilde tasarlanması,
- İlan verme aşamasında bireysel kullanıcılara yönelik gerçekleştiren yönlendirmelerin engellenmesi,
- Kurumsal ve bireysel üyelerin araç satış faaliyetlerinden elde ettiği verileri çevrim içi ikinci el araç alım-satım hizmetleri pazarında kullanılmasının engellenmesini sağlamak için gerekli verilerin ayrı veri tabanlarında saklanması, ayrı veri ekiplerinin bulunması ve verilerin rekabet avantajı yaratmak için kullanılmaması da dahil olmak üzere organizasyonel ve teknik tüm tedbirlerin alınması.
____________________________________________